Czy wiesz…
Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii:
…że czarne masło (na zdjęciu) wcale nie jest masłem?
…jak odróżnić jamrajokształtne od innych torbaczy?
…kto jest autorem opowiadania Sześć dni w Tatrach?
…jakiej wiedzy dotyczącej bączka amerykańskiego (na zdjęciu) nie można uzyskać z powodu braku materiału do badań?
…z którego roku pochodzi cerkiewnosłowiański psałterz kijowski?
…jak długo trwa niezwykle krótka ciąża krótkonosa wielkoogonowego?
…który polski piłkarz ręczny jako jedyny jest trzykrotnym olimpijczykiem?
…co w 1920 roku wydarzyło się na torze kolarskim Garden City Velodroom?
…gdzie w Petersburgu powstał w 1900 roku Instytut Medycyny Eksperymentalnej?
Wydarzenia
Kryzys migracyjny na granicy Białorusi z UE • Mistrzostwa Europy w piłce siatkowej mężczyzn
- W turniejach gry pojedynczej wielkoszlemowego turnieju tenisowego US Open zwyciężyli: Brytyjka Emma Raducanu i Rosjanin Daniił Miedwiediew (na zdjęciu) (12 września)
- W Warszawie odbyła się beatyfikacja Stefana Wyszyńskiego i Róży Czackiej (12 września)
- Pandemia COVID-19: 8 września liczba potwierdzonych zachorowań na całym świecie przekroczyła 223 miliony osób, a liczba zgonów to ponad 4,6 miliona (8 września)
Zmarli: Alfonso Sastre • Alfred Miodowicz • Dušan Ivković • Casimir Oyé-Mba • Clive Sinclair • Norm Macdonald • Jurij Siedych • Antony Hewish • Borisav Jović • Józef Korpanty • Abimael Guzmán • Charles Konan Banny • Jorge Sampaio • Wiesław Gołas • Gene Littles • Dietmar Lorenz • Nino Castelnuovo
Rocznice
17 września: imieniny obchodzą m.in.: Hildegarda, Robert i Zygmunta
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1176 – cesarz bizantyński Manuel I Komnen został pokonany przez Turków Seldżuckich w bitwie pod Myriokefalon
- 1826 – urodził się niemiecki matematyk Bernhard Riemann (na fotografii), był autorem prac z teorii liczb i teorii funkcji analitycznych (hipoteza Riemanna), uogólnił trzy rodzaje geometrii (eliptyczną, hiperboliczną i euklidesową) w jedną przestrzeń Riemanna, zajmował się również szeregami trygonometrycznymi i teorią całki (całka Riemanna)
- 1926 – w żydowskiej rodzinie urodził się Jean-Marie Lustiger, arcybiskup metropolita Paryża
- 1931 – urodziła się amerykańska aktorka Anne Bancroft (Cudotwórczyni, Absolwent)
- 1956 – urodził się kirgiski polityk Ałmazbek Atambajew, trzykrotny premier, w latach 2011–2017 prezydent Kirgistanu
- 2006 – węgierskie radio publiczne zaprezentowało na antenie nagrania, w których urzędujący premier Ferenc Gyurcsány przyznaje się do kłamstw, mających na celu utrzymanie władzy; ujawnienie nagrań wywołało kilkutygodniowe antyrządowe zamieszki w Budapeszcie
Artykuł na medal
Salamandra olbrzymia chińska – gatunek płaza ogoniastego z rodziny skrytoskrzelnych, największy żyjący współcześnie płaz świata. Opisywany w chińskich legendach i księgach od czasów starożytnych, dla świata zachodniego zbadany i opisany po raz pierwszy w 1869 roku przez Armanda Davida. Pozycja taksonomiczna gatunku jest niepewna, potencjalnie stanowi zbiór kilku gatunków bliźniaczych. Płaz ten osiąga rozmiary do 1,8 metra długości i masę ponad 60 kilogramów. Cechuje się mocno zbudowanym, spłaszczonym ciałem i długim ogonem, a także prymitywną budową szkieletu. Jest to gatunek krytycznie zagrożony – populacja znacząco maleje począwszy od lat 50. XX wieku. Zagraża mu głównie gospodarka rabunkowa, a także utrata i modyfikacja środowiska oraz zmiany klimatu. Do najważniejszych działań ochronnych należą reintrodukcja oraz ochrona in situ polegająca głównie na tworzeniu rezerwatów przyrody. Czytaj więcej…
Dobry artykuł
Metabolizm – całokształt reakcji chemicznych oraz związanych z nimi przemian energii zachodzących w żywych komórkach, stanowiący podstawę wszelkich zjawisk biologicznych. Procesy te pozwalają komórce na wzrost i rozmnażanie, zarządzanie swoją strukturą wewnętrzną oraz odpowiadanie na bodźce zewnętrzne. Reakcje chemiczne składające się na metabolizm są zorganizowane w szlaki metaboliczne. Są to szeregi reakcji, w których produkty jednej reakcji są używane jako substraty kolejnej reakcji, a w przekształceniach tych zwykle udział biorą enzymy. Enzymy pozwalają na przeprowadzenie reakcji, które w praktyce nie zaszłyby bez ich udziału, ponieważ byłyby termodynamicznie niekorzystne. Ich działanie polega na obniżaniu energii aktywacji i zwiększaniu szybkości reakcji, sprzęganiu ich z reakcjami spontanicznymi wyzwalającymi energię. Enzymy pozwalają na regulację szlaków metabolicznych w odpowiedzi na zmiany warunków wewnątrz komórki lub sygnały pochodzące spoza komórki. Genetycznie uwarunkowane możliwości metaboliczne danego organizmu decydują o zakwalifikowaniu danej substancji jako „przydatnej” lub „nieprzydatnej”, jej użyciu oraz przetworzeniu. Czytaj więcej…
Ilustracja na medal
Siostrzane projekty Wikipedii
Siostrzane projekty Wikipedii
Wikiwersytet
Wolna edukacja
Wikibooks
Wolne podręczniki
Wikiźródła
Wolna biblioteka
Wikipodróże
Informacje turystyczne
Organizacja i promocja Wikimediów
Organizacja i promocja Wikimediów
Wikimedia Foundation ponosi prawną i techniczną odpowiedzialność za Wikipedię.
Wikimedia Polska promuje i wspiera tworzenie Wikipedii w Polsce.
Meta-Wiki jest miejscem koordynacji wszystkich projektów Wikimedia.
Jeżeli jesteś nowym użytkownikiem Wikipedii, możesz znaleźć pomoc u innych członków społeczności, m.in. u przewodników czy administratorów. Poznaj też inne formy kontaktu z wikipedystami.